مدح صحابه رضوان الله علیهم اجمعین در کتب شیعه

1. عن ابى عبدالله قال لما كان رسول الله صلى الله عليه وآله في الغار قال لفلان كانى انظر إلى سفينة جعفر في اصحابه يقوم في البحر وانظر إلى الانصار محتسبين في افنيتهم، فقال أبو بكر: وتراهم يا رسول الله؟ قال: نعم! قال: فأرنيهم، فمسح على عينيه فرآهم، فقال له رسول الله – صلى الله عليه وسلم – أنت الصديق”. ( تفسیر القمی: (۱/۲۸۹)).

قمی از علمای شیعه و صاحب تفسیر قمی از بعضی از رجالش و آنها از ابی عبدالله عليه السلام روایت می کنند که:
هنگامی که رسول الله صلی الله علیه وسلم در غار بودند به ابوبکر رضی الله عنه فرمودند: همانا من کشتی جعفر رضی الله عنه با اصحابش را در دریا می بینم. و همینطور انصار را می بینیم. ابوبکر رضی الله عنه پرسید من هم می بینم یا رسول الله صلی الله علیه وسلم؟ فرمودند بله، ابوبکر رضی الله عنه پرسید چگونه ببینم؟ پیامبر صلی الله علیه وسلم با دستش چشمان ابوبکر را مسح کرد پس ابوبکر رضی الله عنه دید آنچه را که پیامبر صلی الله علیه وسلم می دیدند، سپس پیامبر صلی الله علیه وسلم رو به ابوبکر رضی الله عنه کردند و فرمودند تو صدیق هستی). تفسیر القمی: (۱/۲۸۹)).

***********

۲. عن عبد العظیم بن عبد الله الحسنی قال: حدثنی علی بن محمد بن علی الرضا عن أبیه، عن آبائه، عن الحسن بن علی علیهم السلام، قال: قال رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم: (إن أبا بکر منی بمنزله السمع، وإن عمر منی بمنزله البصر، وإن عثمان منی بمنزله الفؤاد)البرهان: (۴/۵۶۴، ۵۶۵).

عبدالعظیم پسر عبدالله حسنی می گوید روایت حدیث کرد مرا علی بن محمد بن علی الرضا او از پدرش و اجدادش از حسن بن علی علیه السلام که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ابوبکر -رضی الله عنه- برای من بمنزله شنوایی و عمر -رضی الله عنه- به منزله بینایی و عثمان -رضی الله عنه- برایم به منزله قلب است).

**********

۳. قال علیه الصلاة والسلام: (اللهم! اغفر للأنصار وأبناء الأنصار، وأبناء أبناء الأنصار، یا معشر الأنصار! أما ترضون أن ینصرف الناس بالشاة والنعم، وفی سهمکم رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم) (کشف الغمة: (۱/۲۲۴)).

رسول الله صلی الله علیه وسلم در مدح انصار می فرمایند: (خداوند ببخش انصار و فرزندان انصار و فرزندان فرزندان انصار را. ای معشر انصار آیا راضی نیستید که مردم به دنبال خوشی دنیا روند و سهم شما رسول الله -صلی الله علیه وسلم- باشد؟)

**********

۴. سئل الإمام الرضا علی بن موسى علیه السلام عن قول النبی صلى الله علیه وآله وسلم: (أصحابی کالنجوم فبأیهم اقتدیتم اهتدیتم) -والحدیث ضعیف ولکن معناه صحیح إن شاء الله- وعن قوله صلى الله علیه وآله وسلم: (دعوا لی أصحابی!) فقال الإمام الرضا علیه السلام: «هذا صحیح» (عیون أخبار الرضا للقمی: (۲/۸۷)).

از امام رضا علیه السلام سوال شد در مورد حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم که می فرماید: (اصحاب من مانند ستاره گان آسمانند به هرکدام اقتدا کنید هدایت می شوید) فرمودند: این حدیث ضعیف هست اما معنایش ان شاء الله صحیح است. پرسیده شد از ایشان در مورد سخن پیامبر صلی الله علیه وسلم که فرمودند: (اصحابم را برای من بگذارید واذیتشان نکنید بد گوئی شان نکنید) فرمودند این صحیح است.

**********

۵. أن النبی صلی الله علیه وآله وسلم قال: «طوبى لمن رآنی، طوبى لمن رأى من رآني، وطوبى لمن رأى من رأى من رآني» (بحار الأنوار: (۲۲/۳۰۵)، أمالی الصدوق: (ص:۲۴۰- ۲۴۱)).

مجلسی روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: (خوشا به حال کسانی که مرا دیدند و خوش به حال آن کسانی که آنهایی را که مرا دیدند را ملاقات کردند).

**********
۶. سئل الإمام علی علیه السلام: لم اختار المسلمون أبابکر خلیفة للنبی صلى الله علیه وآله وسلم، و إماماً لهم؟
فأجاب علیه السلام بقوله: «إنا نرى أبابکر أحق الناس بها، إنه لصاحب الغار و ثانی اثنین، و إنا لنعرف له سنه، ولقد أمره رسول الله بالصلاة و هو حی» (شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید: (۱/۳۳۲)).

از امام علی علیه السلام پرسیدند چرا مردم ابوبکر -رضی الله عنه- را برای خلافت انتخاب کردند؟ پاسخ داد: ما دیدیم که ابوبکر -رضی الله عنه- از همه مردم نسبت به این امر به حق تر است او یار پیامبر صلی الله علیه وسلم در غار بوده و دومین کسی بوده که خداوند مدحشان کرده و رسول الله صلی الله علیه وسلم او را امام  نماز کرد در حالی که زنده بود).

**********

۷. إنی لأرجو الله أن یلحقک بصاحبیک رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم وأبی بکر، فطالما سمعت رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم یقول: دخلت أنا وأبو بکر وعمر، خرجت أنا وأبو بکر وعمر، صعدت أنا وأبو بکر وعمر، أکلت أنا وأبو بکر وعمر، وإنی أرجو الله أن یلحقک بصاحبیک، ثم التفت إلى الصحابه، وهم على شفیر القبر فقال: والله ما أحب أن ألقى الله بأکثر مما فی صحیفه هذا المسجى» (کتاب الشافی لعلم الهدى السید المرتضى، وتلخیص الشافی للطوسی).

علی رضی الله عنه در تشییع جنازه عمر رضی الله عنه می فرماید:
(از خدا می خواهم که تو را به دویارت رسول الله صلی الله علیه وسلم و صدیق -رضی الله عنه- ملحق کند. همانا از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمود من و ابوبکر و عمر با هم داخل شدیم و من و ابوبکر و عمر با هم خارج شدیم من و ابوبکر و عمر باهم غذا خوردیم و از خدا می خواهم که تو را به آن دو ملحق کند سپس رو به صحابه کرد و فرمود: والله دوست دارم که خداوند نامه اعمال مرا مانند نامه اعمال عمر قرار دهد).

**********

۸. و في مدح عثمان علیه السلام یقول:
( ما أعرف شیئاً تجهله، ولا أدلک على أمر لا تعرفه، إنک لتعلم ما نعلم، ما سبقناک إلى شیء فنخبرک عنه، ولا خلونا بشیء فنبلغکه. وقد رأیت کما رأینا وسمعت کما سمعنا، وصحبت رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم کما صحبنا، وما ابن أبی قحافه ولا ابن الخطاب أولى بعمل الحق منک، وأنت أقرب إلى رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم وشیجه رحم منهما، وقد نلت من صهره ما لم ینالا» (نهج البلاغه: (۲/۳۵۷)).

و در مدح عثمان علیه السلام می فرماید:
(چیزی نیست که ما بدانیم و تو از آن خبر نداشته باشی تو میدانی آنچه را که ما می دانیم و در چیزی از تو سبقت نگرفتیم که تو ندانسته باشی. دیدی آنچه را که ما دیدیم و شنیدی آنچه که ما شنیدیم و صحابی رسول الله صلی الله علیه وسلم بودی و هستی همانطور که ما هستیم و ابن ابی قحافه و ابن خطاب از تو اولی بودن به عمل به حق و تو نزدیک تر به رسول الله صلی الله علیه وسلم هستی تو داماد رسول الله صلی الله علیه وسلم شدی در حالی که آنها نشدند).

**********

۹. قال أمیر المؤمنین علیه السلام فی سیف الزبیر: «طال -والله- ما جلّى به الکرب عن وجه رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم» (الاحتجاج: (۱/۳۸۰)).

(علی علیه السلام در مورد شمشیر زبیر رضی الله عنه می فرماید: چقدر این شمشیر ناراحتی را از چهره رسول الله صلی الله علیه وسلم پاک کرد).

**********

۱۰. عن جعفر الصادق عن أبیه علیهما السلام أن علیا علیه السلام لم یکن ینسب أحداً من أهل حربه إلى الشرک ولا إلى النفاق، ولکنه کان یقول: «هم إخواننا بغوا علینا» (وسائل الشیعه: (۱۵/۸۳)).

امام صادق می فرماید: علی علیه السلام هرگز کسانی را که با او محاربه کردند به ایشان نسبت شرک و نفاق و کفر نداد بلکه می گفت آنها برادران ما هستند و بر ما ستم کردند).

**********

۱۱. حسن بن علی یکی از شروط صلح با معاویه را عمل به راه و روش خلفای راشدین می داند و در نسخه اصلی کتاب آمده خلفاء الصالحین (منتهى الآمال: (۲/۲۱۲))

**********

۱۲. و روی عن زین العابدین :
أنه جاء إلیه نفر من العراق فقالوا فی أبی بکر و عمر و عثمان رضی الله عنهم، فلما فرغوا من کلامهم قال لهم: «ألا تخبرونی: أنتم المهاجرون الأولون ((الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنْ اللَّهِ وَ رِضْوَاناً وَ یَنْصُرُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُوْلَئِکَ هُمْ الصَّادِقُونَ))[الحشر:۸]؟! قالوا: لا، قال: فأنتم ((الَّذِینَ تَبَوَّءُوا الدَّارَ وَالإِیمَانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هَاجَرَ إِلَیْهِمْ وَلا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمْ حَاجَهً مِمَّا أُوتُوا وَیُؤْثِرُونَ عَلَى أَنْفُسِهِمْ وَلَوْ کَانَ بِهِمْ خَصَاصَهٌ))[الحشر:۹]؟! قالوا: لا، قال: أما أنتم قد تبرأتم أن تکونوا من أحد هذین الفریقین، وأنا أشهد أنکم لستم من الذین قال الله فیهم: ((یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالإِیمَانِ وَلا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا))[الحشر:۱۰] اخرجوا عنی فعل الله بکم» (کشف الغمه: (۲/۲۹۱)).

و از زین العابدین روایت شده است:
(روایت می کنند که عده ای از عراق نزد ایشان آمدند و از ابوبکر و عمر و عثمان -رضی الله عنهم- سخنانی گفتند وقتی که سخنشان تمام شد زین العابدین پرسید به من خبر بدهید که آیا شما مهاجرین نخستین هستید که خداوند در موردشان فرمود: (مهاجرانی که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند در حالی که فضل الهی و رضای او را می‌طلبند و خدا و رسولش را یاری می‌کنند؛ و آنها راستگویانند!)؟
گفتند خیر نیستیم.
پرسید آیا از افرادی هستید که خداوند در موردشان فرمود(و برای کسانی است که در این سرا [= سرزمین مدینه‌] و در سرای ایمان پیش از مهاجران مسکن گزیدند و کسانی را که به سویشان هجرت کنند دوست می‌دارند، و در دل خود نیازی به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمی‌کنند و آنها را بر خود مقدّم می‌دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند؛))؟
گفتند خیر از آنها نیستیم.
پس امام فرمود: الان شماها اعتراف کردید که شامل این دو آیه نمی شوید که صحابه شامل شان می شوند. اما من می گویم شماها حتی شامل این آیه هم نمی شوید: (یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالإِیمَانِ وَلا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا))[الحشر:۱۰] (کسانی که می گویند پروردگارا ببخش ما را و برادران مان را که در ایمان از ما سبقت گرفتند و در قلوب ما از آنها کینه ای قرار نده). سپس فرمود: از نزد من خارج شوید خدا به حسابتان برسد.

*********************

۱۳. مردی از امام صادق پرسید:
(یا بن رسول الله! ما تقول فی حق أبی بکر و عمر؟ فقال علیه السلام: إمامان عادلان قاسطان، کانا على الحق، و ماتا علیه، فعلیهما رحمة الله یوم القیامة» (إحقاق الحق للشوشتری: (۱/۱۶۱)).

(ای فرزند رسول الله در مورد ابی بکر و عمر چه می گویید؟ فرمودند: آنها امامانی عادل بودند وبر حق بود و بر عدل و حق هم وفات کردند بر آنها رحمت خداوند باشد تا قیامت).

نویسنده: الهاشمی الحسنی